روزنامه آمریکایی نیویورک تایمز در گزارشی پیرامون وضعیت اقتصادی ایران می‌نویسد، امید‌ها به بهبود و بازسازی اقتصادی در میان مردم در حال محو شدن است.
رنج اقتصادی ناشی از سوء مدیریت و تحریمهای بین المللی در ایران سبب شد تا اکثریت طبقه متوسط این کشور در خردادماه سال ۹۲ به حسن روحانی رای بدهند. کسی که در تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری وعده بازسازی روابط ایران با جهان را داده بود.
عملکرد اقتصادی دولت روحانی
با گذشت بیشتر از شش ماه از آغاز بکار آقای روحانی، امید‌ها برای بازسازی شرایط اقتصادی در کوتاه مدت، میان مردم عادی، صاحبان بنگاههای اقتصادی و سرمایه گزاران در ایران کمرنگ شده و اقتصاددانان از تمام شدن پول دولت سخن می‌گویند.
هرچند آقای روحانی توانست پول ملی را تثبیت کرده، افزایش نرخ تورم را متوقف سازد و به توافق موقت هسته‌ای دست یابد که برخی از تحریم‌ها علیه ایران را لغو کرد، اما ثابت شده تحقق وعده‌هایی که روحانی در مورد رشد اقتصادی داده، بسیار دشوار‌تر هستند.
آنطور که نیویورک تایمز می‌نویسد، حسن روحانی تنها پس از به دست گرفتن دولت در ایران متوجه شد که وضعیت مالی دولت بسیار وخیم‌تر از آن چیزی است که رئیس جمهور پیشین، محمود احمدی‌نژاد اعلام کرده است. در حال حاضر، با نبود دلارهای نفتی و کاهش درآمدهای مالیاتی، دولت روحانی گزینه‌های زیادی ندارد جز اینکه با انجام برخی اقدامات ضروری، در کوتاه مدت فشار اقتصادی را بر کسانی که به او رای داده‌اند، افزایش دهد.
همزمان با شروع سال جدید در ایران، دولت طرح افزایش قیمت حامل‌های انرژی را اجرایی خواهد کرد. طرحی که به گفته اقتصاددانان قیمت بنزین و برق را در کنار سایر حامل‌ها، نزدیک به ۹۰ درصد افزایش خواهد داد. کمبود منابع مالی همچنین سبب شده تا دولت روحانی به دنبال راهی برای کاستن از پرداخت ماهانه یارانه به جمعیت شصت میلیونی ایران و محدود کردن آن به اقشار کم درآمد جامعه باشد.
در مقابل، دولت روحانی تنها می‌تواند وعده کاهش نرخ تورم به ۲۵ درصد را در سال ۹۳، در مقابل نرخ تورم ۴۲ درصدی سال گذشته و ۳۲ درصدی کنونی به مردم بدهد.
افول وضعیت اقشار کم درآمد
روزنامه نیویورک تایمز در بخش دیگری از این گزارش، از قول دستفروشی در میدان هفت تیر تهران می‌نویسد، «شرایط کنونی به سختی شبیه چیزی است که ما در زمان رای دادن به آقای روحانی انتظار داشتیم.»
این دست فروش که نامش فرشید است، در ادامه به نیویورک تایمز می‌گوید: «به هر صورت کسب و کار ما بد بود. اما حالا به نظر می‌رسد که باید بیشتر و بیشتر کار کنیم و کمتر و کمتر درآمد داشته باشیم، گویی تقدیر ما این است.»
بیشتر مردم نگران هستند که با کاهش یارانه‌ها در سال جدید، قیمت‌ها بار دیگر به شدت افزایش یابند. نزدیک فرشید دستفروش دیگری نشسته که می‌گوید کشاورز بوده و از شرق ایران به تهران آمده و ظرف پلاستیکی می‌فروشد. او به نیویورک تایمز می‌گوید: «معمولا ما در کنار خیابان جنس نمی‌فروشیم. اما در شرایط کنونی همه ما مجبوریم پول بیشتری دربیاوریم.»
عملکرد دولت در اقتصاد کلان
بازار بورس ایران که به دلیل خوشبینی حاصل از روی کار آمدن دولت جدید و رسیدن به توافق موقت درباره برنامه هسته‌ای ایران در ژنو شاهد رشد بود، با افت شاخص‌ها مواجه شده و ۱۴ درصد نسبت به زمان اوج خود در ماه دسامبر کاهش یافته است. ارزش ریال ایران نیز پس از ماه‌ها ثبات، در طی ماه گذشته ۴ درصد ارزش خود را در برابر دلار از دست داده و قیمت دلار آمریکا در بازار سیاه بار دیگر به بالای ۳ هزار تومان رسیده است.
روزنامه نیویورک تایمز به نقل از منابع آگاه می‌نویسد، برای اولین بار پس از انتخابات، دولت ایران در ماه اسفند سال ۹۲ مجبور شد برای تقویت ارزش ریال در بازار آزاد دلار توزیع کند. هرچند محمدباقر نوبخت، سخنگوی دولت در تلاش برای کم اهمیت جلوه دادن کاهش ارزش ریال اعلام کرد، این کاهش در نتیجه افزایش فصلی تقاضا برای ارز به دلیل فرا رسیدن تعطیلات سال نو اتفاق افتاده است.
عده‌ای می‌گویند بازار در حال از دست دادن اعتماد خود به توانایی دولت برای احیای اقتصاد است. حمید میرمومنی، کار‌شناس بورس اخیرا در گفتگویی با وب سایت فرارو گفته است: «ما بار دیگر مشاهده می‌کنیم که سرمایه گذاران در حال خارج کردن پول خود از بازار بورس و حضور در بازار ارز و طلا هستند.» میرمومنی در ادامه می‌گوید: «دولت در حال به هدر دادن پول و زمان است و سرمایه گذران در حال از دست دادن امید خود هستند.»
اجرای مرحله دوم طرح هدفمندی یارانه‌ها
اضافه بر این آشفتگی‌ها، مسئله کاهش یارانه هاست، اقدامی که به اعتقاد اکثر کار‌شناسان اقتصادی اجتناب ناپذیر و ضروری است. پیش‌تر وقتی که در سال ۲۰۰۷ قیمت بنزین برای نخستین بار افزایش یافت، عده زیادی به نشانه اعتراض به خیابان‌ها آمده و پمپ بنزین‌ها را به آتش کشیدند. آخرین باری که دولت در سال ۲۰۱۰ بخشی از یارانه پرداختی به بنزین را قطع کرد، قیمت بنزین در تهران تقریبا چهاربرابر شد.
حتی کسانی که به دولت روحانی نزدیکند می‌گویند امیدوار به «معجزه» هستند که قطع یارانه‌ها در سال جدید با آسیب‌های سیاسی همراه نباشد. روزنامه نیویورک تایمز به نقل از سعید لیلاز، اقتصاد‌دان مشاور دولت روحانی می‌نویسد، او نگران است که دولت روحانی، همانند دولت احمدی‌نژاد، ناگزیر به چاپ پول برای کاهش کسری بودجه خود، و در نتیجه باعث افزایش تورم شود. لیلاز می‌گوید: «من نگران هستم و ممکن است شاهد آشفتگی باشیم.»
برنامه اقتصادی آیت الله خامنه‌ای در مقابل برنامه اقتصادی دولت
آیت الله علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران در آخرین سخنرانی خود در سال ۹۲ در جمع مقامات کشوری و لشکری این نگرانی‌ها را منعکس کرد و از دولت خواست تا به اقشار فقیر جامعه توجه کند و به دنبال تحقق عدالت اجتماعی، به معنای تقسیم برابر ثروت باشد. آیت الله خامنه ای گفت: «نظام اسلامی رشد اقتصادی بدون عدالت اجتماعی را نمی‌پذیرد.»
در حالی که حسن روحانی روی بهبود روابط بین المللی و روابط تجاری که ممکن است حاصل از این بهبود روابط باشد حساب می‌کند، آیت الله خامنه‌ای یک برنامه موازی اقتصادی را طراحی کرده که به طور عمده بر پایه خودکفایی است. در طرحی که آیت الله خامنه‌ای از آن به عنوان «اقتصاد مقاومتی» نام می‌برد، کشور ایران بر اساس تکیه به خود و تلاش برای دستیابی به خودکفایی در موارد استراتژیک و اصلی پیش می‌رود.
نیویورک تایمز در ادامه از قول یک تحلیلگر ایرانی که نخواسته نامش فاش شود می‌نویسد، در طی دهه‌های گذشته دولت‌های مختلفی برای اصلاح اقتصاد ایران تلاش کرده‌اند، و همه آن‌ها این کار را، اگر نخواهیم بگوییم غیرممکن، اما از نظر سیاسی دشوار یافته‌اند.
سعید لیلاز، کار‌شناس اقتصادی معتقد است که تمام وعده‌های روحانی واقع بینانه بودند، اما «اقدامی واقعی» مورد نیاز است. لیلاز می‌گوید: «ما باید به طور کامل اقتصادمان را آزاد کنیم؛ راه دیگری وجود ندارد.» این کار‌شناس اقتصادی ادامه می‌دهد: «ما باید سرمایه گذاران را به هر قیمتی جذب کنیم. در غیر این صورت گزینه ما مرگ احتمالی، یا مرگ مسلم است
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر